Komisja Europejska wezwała Radę Europejską do bezzwłocznego podjęcia niezbędnych decyzji, aby umożliwić Bułgarii, Rumunii i Chorwacji pełne uczestnictwo w strefie Schengen. W przyjętym wczoraj komunikacie KE podsumowuje znaczące osiągnięcia tych trzech państw członkowskich w stosowaniu zasad Schengen.

Chorwacja, Bułgaria i Rumunia od lat znacząco przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania strefy Schengen, także w czasie pandemii, a ostatnio w obliczu bezprecedensowych konsekwencji wojny na Ukrainie. Chociaż te trzy kraje są już częściowo związane przepisami Schengen, kontrole na granicach wewnętrznych z tymi państwami członkowskimi nie zostały zniesione. W związku z tym nie korzystają one w pełni z korzyści płynących z przynależności do strefy Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych. Pełne przystąpienie do strefy Schengen jest wymogiem dla tych państw członkowskich i dlatego należy im na to pozwolić, o ile spełniają warunki.

Bezpieczniejsza Europa

Jak podkreśla KE w swoim notatce prasowej, poszerzona strefa Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych sprawi, że Europa będzie bezpieczniejsza dzięki wzmocnionej ochronie naszych wspólnych granic zewnętrznych i skutecznej współpracy policyjnej.  Bogatsza dzięki wyeliminowaniu czasu traconego na granicach i ułatwieniu kontaktów międzyludzkich i biznesowych oraz bardziej atrakcyjna dzięki znacznemu rozszerzeniu największego na świecie wspólnego obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych.

Bułgaria

Bułgaria wprowadziła solidne zarządzanie granicami ze skuteczną ochroną granic i systematycznymi kontrolami granicznymi. Walka z przestępczością transgraniczną jest traktowana priorytetowo w ramach międzynarodowej współpracy policyjnej, w tym z Europolem. System informacyjny Schengen jest dobrze rozwinięty. Bułgaria wykazała również, że posiada niezbędne struktury zapewniające poszanowanie praw podstawowych, gwarantujące dostęp do ochrony międzynarodowej, z poszanowaniem zasady non-refoulement (jedna z najważniejszych instytucji prawa międzynarodowego chroniących osoby prześladowane).

Rumunia

Rumunia posiada wysokiej jakości, solidne zarządzanie granicami, w tym ochronę granic i systematyczne kontrole graniczne, a także międzynarodową współpracę policyjną. Walka z nielegalną migracją i handlem ludźmi to dwa priorytety, w których Rumunia jest aktywna. System informacyjny Schengen jest dobrze rozwinięty. Jeśli chodzi o poszanowanie praw podstawowych, Rumunia dysponuje skutecznymi strukturami gwarantującymi dostęp do ochrony międzynarodowej z poszanowaniem zasady non-refoulement
Bułgaria i Rumunia pomyślnie zakończyły proces oceny Schengen w 2011 r. Rada uznała zakończenie procesu oceny w dwóch oddzielnych konkluzjach Rady, ale od ponad 11 lat Rada nie podjęła żadnej decyzji w sprawie zniesienia granic wewnętrznych. Biorąc pod uwagę czas, jaki upłynął od 2011 r., a także z myślą o zwiększeniu wzajemnego zaufania i w uznaniu rozwoju zasad Schengen od 2011 r., Bułgaria i Rumunia wydały w Radzie wspólną deklarację w marcu 2022 r. Bułgaria i Rumunia zaprosiły zespół ds. ekspertów na zasadzie dobrowolności pod koordynacją Komisji w celu zbadania stosowania najnowszych zmian przepisów Schengen.

Ta dobrowolna misja rozpoznawcza, która odbyła się w październiku 2022 r., potwierdziła, że Bułgaria i Rumunia nie tylko kontynuowały wdrażanie nowych przepisów i narzędzi, ale także znacznie wzmocniły ogólne stosowanie architektury Schengen we wszystkich jej wymiarach. Co więcej, te dwa kraje wykazały się wzorcowymi osiągnięciami we wdrażaniu zasad Schengen.

Chorwacja

W grudniu 2021 r. Rada potwierdziła, że Chorwacja spełniła warunki wymagane do przystąpienia do strefy Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych. Proces oceny trwał od 2016 do 2020 r. Obejmował on udaną ukierunkowaną wizytę weryfikacyjną w 2020 r. mającą na celu zweryfikowanie realizacji działań w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi. Chorwacja poczyniła znaczne wysiłki, aby zapewnić zgodność kontroli granic zewnętrznych z obowiązkami w zakresie praw podstawowych. W szczególności Chorwacja ustanowiła w czerwcu 2021 r. niezależny mechanizm monitorowania, który zapewnia niezależne monitorowanie przestrzegania praw człowieka podczas operacji granicznych z udziałem migrantów i osób ubiegających się o azyl. Mechanizm bezpośrednio angażuje chorwackie zainteresowane strony i jest kierowany przez niezależną Radę Doradczą. Chorwacja była pierwszym państwem członkowskim, które wprowadziło taki mechanizm. Nowa umowa rozszerzająca i wzmacniająca Niezależny Mechanizm Monitorujący została podpisana 4 listopada 2022 r. Ta nowa umowa w pełni odzwierciedla wszystkie zalecenia wydane przez Radę Doradczą w dniu 27 października 2022 r.

Następne kroki

Pod przewodnictwem czeskiej prezydencji 8 grudnia Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych będzie głosować w sprawie pełnego udziału Bułgarii, Rumunii i Chorwacji w strefie Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych.

Strefa Schengen

Strefa Schengen to największa strefa swobodnego podróżowania na świecie, do której należą obecnie 22 kraje UE (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Słowacja i Słowenia), a także 4 kraje stowarzyszone spoza UE (Norwegia, Islandia, Szwajcaria i Liechtenstein). Irlandia utrzymuje klauzulę opt-out w sprawie zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych.
Kraje pragnące przystąpić do strefy Schengen muszą przejść szereg ocen Schengen, aby potwierdzić, czy spełniają warunki niezbędne do stosowania zasad Schengen. Gdy misje oceniające Schengen potwierdzą gotowość państwa członkowskiego do przystąpienia do obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych, wymagana jest jednomyślna zgoda wszystkich pozostałych państw członkowskich stosujących w pełni dorobek Schengen. Parlament Europejski musi również wyrazić na to zgodę.

10 listopada 2022 r. Parlament Europejski pozytywnie zaopiniował projekt decyzji Rady w sprawie pełnego stosowania dorobku Schengen w Chorwacji. 18 października 2022 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą Radę do zezwolenia Rumunii i Bułgarii na przystąpienie do strefy Schengen.

Źródło: materiał prasowy Komisji Europejskiej