EKSPERT RADZI – Bałkański kryzys celny – co dalej?
Seria publikacji EKSPERT 3CARGO RADZI to cykl autorski, oparty o wiedzę osób bezpośrednio związanych z nami – zachęcamy do lektury. Pytania tematyczne można przesyłać na ekspert@3cargo.com
Spis treści:
- Transport Kosowo w obliczu kryzysu celnego
- Cło a konsekwencje dla transportu – Kosowo
- Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?
BAŁKAŃSKI KRYZYS CELNY – CO DALEJ?
WYDANIE SPECJALNE
Końcówka roku 2018 upływa pod znakiem zaostrzającego się konfliktu polityczno-gospodarczego na linii Serbia-Kosowo. Jakie możliwe skutki dla transportu i biznesu niesie ze sobą wprowadzenie przez rząd w Prisztinie 100% cła na towary serbskie i bośniackie? O tym rozmawiamy z Adrianem Chromik, Traffic Managerem sekcji bałkańskiej w 3CARGO.
3CARGO: Adrian, napięcie na Bałkanach rośnie. Kosowo wprowadziło 100% cło na towary wyprodukowane w Serbii oraz w Bośni i Hercegowinie. Co wywołało ten kryzys?
Adrian Chromik: Moglibyśmy cały dzień dyskutować na temat genezy konfliktu na Bałkanach, to temat rzeka. Kosowo podniosło cło na produkty serbskie i bośniackie w listopadzie tego roku w sumie dwa razy. Najpierw 6 listopada wprowadzono opłaty celne w wysokości 10%, później 21 listopada cło zostało podniesione do poziomu 100%. Media donoszą, że jest to odpowiedź na nieudaną próbę dołączenia Kosowa do struktur Interpolu, za którą strona kosowska obwinia serbskich lobbystów. Warto przypomnieć, że od momentu ogłoszenia przez Kosowo niepodległości w 2008 roku, kraj ten napotyka poważne trudności w procesie dołączania do ważnych międzynarodowych organizacji. Wynika to głównie z faktu, że niepodległość Kosowa przez część krajów, jak np. Serbię, Bośnię i Hercegowinę, Hiszpanię, Rosję czy Chiny, nie jest uznawana. To ma dla tego kraju poważne konsekwencje gospodarcze.
Transport Kosowo w obliczu kryzysu celnego
3C: Jakie na przykład?
AC: Na przykład bariery w handlu dwustronnym. Przykładowo wystawiane w Kosowie dokumenty transportowe nie są uznawane w Bośni i Hercegowinie, co w praktyce utrudnia firmom z Kosowa eksport swoich towarów. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku Serbii, w której interesie leży ograniczanie importu z Kosowa przy jednoczesnym utrzymywaniu eksportu na wysokim poziomie. Wartość importu Kosowa z krajów CEFTA jest 6-krotnie wyższa niż wartość kosowskiego eksportu do tych krajów, co przekłada się na wysoki deficyt handlowy. Konsekwencje gospodarcze niesie ze sobą także niemożność dołączenia Kosowa do Organizacji Narodów Zjednoczonych, co zamyka temu krajowi dostęp do wielu międzynarodowych traktatów i instrumentów finansowych. Jeszcze do niedawna wyzwaniem dla Kosowa były nawet tak podstawowe kwestie, jak międzynarodowe transfery bankowe, czy dostawa pocztowa. Utrudnienia dla biznesu i bariery w handlu sprawiają, że Kosowo nie może nadgonić gospodarczo pozostałych krajów Półwyspu Bałkańskiego.
3C: Ale czy nałożenie 100% cła na serbskie i bośniackie towary nie jest złamaniem postanowień Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu?
AC: Oczywiście, że tak. W końcu CEFTA zakłada bezcłową wymianę handlową pomiędzy sygnatariuszami. Kosowo argumentuje jednak swoją decyzję tym, że samo nie jest traktowane na równi z innymi państwami właśnie z powodu barier handlowych, jakie napotyka. Dopóki niepodległość Kosowa nie zostanie uznana przez wszystkich członków CEFTA, ten problem będzie powracać, a napięcia pomiędzy Kosowem a Serbią będą się nasilać.
Cło a konsekwencje dla transportu – Kosowo
3C: Porozmawiajmy o skutkach wprowadzenia przez Kosowo cła. Co możesz nam powiedzieć w tym temacie?
AC: Skutki nie tylko samego cła, ale generalnie wzrostu napięć w regionie są już odczuwalne, między innymi w branży transportowej. W chwili obecnej zauważamy zwiększony popyt na usługi transportowe do Kosowa. Wynika to z faktu, że serbscy kierowcy unikają przekraczania granicy Kosowa w obawie przed zagrożeniami wynikającymi z napiętej sytuacji. Pamiętajmy, że jej źródła tkwią nie tylko w kryzysie handlowym, ale także w innych decyzjach podejmowanych przez obie strony, np. decyzji Kosowa o przekształceniu Kosowskich Sił Bezpieczeństwa w siły zbrojne. Są też skutki handlowe oczywiście. Szacuje się, że w przeciągu miesiąca od wprowadzenia przez Kosowo 100% cła na towary serbskie, strona serbska straciła na tym 34,6 mln Euro. To tworzy warunki, w których zaczyna kwitnąć przemyt. Z pewnością wzrośnie też wartość kosowskich importów z innych krajów w regionie, np. z Albanii. W perspektywie długoterminowej wprowadzenie cła na towary serbskie i bośniackie może przyczynić się do wzrostu inwestycji w krajową gospodarkę i produkcję, ale jeżeli rynek wewnętrzny nie odpowie na zapotrzebowanie konsumentów wystarczająco szybko, może dojść do wzrostu cen i deficytu niektórych towarów.
Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?
3C: W jaki sposób skutki napięć w rejonie Bałkanów mogą być odczuwalne przez polskich przedsiębiorców i jak sobie z tym radzić?
AC: Jak już wspomniałem, mogą wystąpić trudności w znalezieniu możliwości transportowych do Kosowa, szczególnie w nagłych wypadkach. Eksporterzy towarów pochodzenia unijnego, którzy wysyłają swoje towary do Kosowa przez Serbię, są zmuszeni do unikania umieszczania na dokumentach z odprawy celnej, EUR1, CMR i na fakturach handlowych nazwy „Republika Kosowa”. Jej obecność na dokumencie może skutkować zatrzymaniem auta na granicy Serbii i Kosowa oraz jego zawróceniem. Lepiej umieścić w dokumentach nazwę „Kosowo”.
3C: I co dalej? Jak Twoim zdaniem rozwinie się sytuacja?
AC: To bardzo trudne pytanie, trudno jest przewidzieć, jak dalej potoczą się wydarzenia. Unia Europejska naciska na Kosowo, aby wycofało się z decyzji o nałożeniu zaporowych ceł, obawiam się jednak, że konflikt pomiędzy krajami jest na tyle głęboki, iż żadna ze stron nie będzie chciała zrobić w obecnej sytuacji kroku wstecz. Jednocześnie pogłębianie konfliktu i zaognianie sytuacji z pewnością nie leży w interesie żadnego z zaangażowanych państw. Jedyne, co nam pozostaje, to śledzić wiadomości i reagować na bieżąco, co też robimy.
3C: Dziękuję za rozmowę.
Masz pytanie do naszego eksperta?
Napisz do nas: ekspert@3cargo.com
