Światowe zapotrzebowanie na transport towarowy do 2050 roku wzrośnie trzykrotnie, a najdynamiczniej rozwijającą się gałęzią transportu będzie transport lotniczy – to niektóre z prognoz raportu przygotowanego i opublikowanego przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

 

Ze 108 bilionów tonokilometrów przewiezionych na świecie w 2015 roku, 70% przypadło na transport morski, 18% na transport drogowy, 9% na kolej, 2,5% na transport śródlądowy, a mniej niż 0,25% na transport lotniczy. Zdaniem autorów raportu „ITF Transport Outlook 2019” transport lotniczy będzie najdynamiczniej rozwijającą się gałęzią transportu z roczną stopą wzrostu na poziomie 5,5% w 2030 roku i 4,5% w 2050 roku, co ma wynikać przede wszystkim z rosnącej liczby towarów wysokiej wartości przewożonych drogą powietrzną. W 2050 roku transport morski nadal będzie wiodącą gałęzią transportu obsługującą ponad ¾ wszystkich transportów towarowych. Transportem drogowym będzie przewożonych 17% towarów, a koleją – 7%.

Wolumen przewozów będzie nadal dynamicznie rósł, a globalny popyt na przewozy towarowe w latach 2015–2050 wzrośnie trzykrotnie. Jednocześnie transport towarowy i logistyka ulegną znacznym przekształceniom, na które wpływ będą miały: rozwój technologii, modele biznesowe, zachowania konsumentów, zmiany w strukturze handlu oraz szereg innych czynników.

 

Rozwój e-commerce

 

Coraz łatwiejsze dokonywanie zakupów i zwrotów tą drogą może zwiększyć popyt na bardziej zindywidualizowane dostawy na małą skalę, prowadząc do zwiększenia transportu towarowego drogowego i powietrznego.

 

Druk 3D

 

Wielka niepewność otacza zakres, w jakim druk 3D oraz ponowne przenoszenie się biznesów, w tym produkcji, do krajów, z których się wywodzą, ograniczą przyszły wzrost transportu towarowego. Jeśli skala tych zjawisk będzie duża, mogą wpłynąć na rodzaj przemieszczanych towarów, zmniejszyć odległość między centrami produkcji i konsumpcji, a tym samym zasadniczo zmienić dzisiejsze długie i złożone łańcuchy dostaw. Znaczny spadek całkowitej wartości towarów będących przedmiotem handlu międzynarodowego może znacznie zmniejszyć wielkość transportu morskiego i lotniczego.

 

Nowe międzynarodowe szlaki handlowe

 

Chociaż jest to mało prawdopodobne, nowe możliwości dla żeglugi handlowej mogłyby się otworzyć w świetle zmniejszania się zasięgu pokrywy lodowej na Morzu Arktycznym, co znacznie skróciłoby odległości z Azji do Europy i Ameryki Północnej. Duże transkontynentalne projekty infrastrukturalne z kolei mogą stworzyć alternatywne trasy między głównymi partnerami handlowymi w Azji Wschodniej i w Europie, zwiększając jednocześnie dostęp do rynków w Azji Środkowej i innych regionach, w tym w Afryce. Może to mieć wpływ na działalność portów morskich i sposób wykorzystania infrastruktury transportu powierzchniowego. Niektóre odcinki obecnych sieci drogowych, kolejowych i rzecznych mogą zanotować znaczny spadek natężenia ruchu, podczas gdy inne mogą odnotować jego gwałtowny wzrost.

 

Autonomiczne ciężarówki

 

Zdolność do obniżania lub całkowitego wyeliminowania kosztów pracy oraz do korzystania z pojazdów w bardziej elastyczny sposób mogą znacznie obniżyć koszty transportu, a co za tym idzie – zrewolucjonizować rynek transportu towarowego, m.in. poprzez zwiększenie popytu na transport drogowy i przeniesienie części wolumenu towarów z kolei i śródlądowych dróg wodnych na drogi.

 

Pojazdy o dużej pojemności (high capacity vehicles – HCV)

 

Transporty z wykorzystaniem pojazdów o dużej pojemności, które przewożą większe ładunki niż zwykłe ciężarówki, funkcjonują już w niektórych krajach OECD, na przykład w Finlandii i Australii. Mogłyby one przyczynić się do obniżenia emisji CO2, ograniczenia „zatorów” i zmniejszenia ogólnych kosztów transportu przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa. Jednak takie rozwiązanie może powodować efekt odbicia: znaczne przeniesienie wolumenu towarów z transportu kolejowego na transport drogowy wpłynie na zmniejszenie korzystnego wpływu tego rozwiązania na ograniczanie emisji CO2.

 

Polityka obniżania emisji CO2 a transport towarowy

 

Światowy transport towarów obecnie odpowiada za 36% całkowitej emisji dwutlenku węgla. Prognozy przewidują wzrost tego udziału do 48% w 2050 roku. Te dane ilustrują znaczenie włączenia transportu towarowego i jego dekarbonizacji w globalne programy zmierzające do obniżenia emisji CO2. Niewystarczające postępy w redukcji emisji CO2 w transporcie towarowym wynikają częściowo z przyczyn technicznych. Zdaniem autorów raportu konieczna jest dodatkowa inicjatywa polityczna i legislacyjna wspierająca wdrażanie zarówno środków krótkoterminowych, jak i bardziej ambitnych inicjatyw, takich jak powszechne wprowadzanie paliw alternatywnych.

Technologie dekarbonizujące dla ciężkich przewozów długodystansowych obecnie przewidywane to bezpośrednie dostawy energii elektrycznej do pojazdu („drogi elektryczne”), wodór i ewentualnie akumulatory elektryczne. Ich powszechne przyjęcie do 2050 roku może doprowadzić do zmniejszenia całkowitej emisji CO2 w transporcie, lecz wymagałoby to również wytwarzania energii elektrycznej i wodoru bez emisji dwutlenku węgla.

Ambitna polityka de-karbonizacyjna do 2050 roku może zmniejszyć emisję CO2 w transporcie powierzchniowym w Europie o 50% i o 41% w krajach OECD, jednak w Azji i Afryce emisja CO2 będzie nadal rosła, głównie z powodu wyższego wzrostu działalności transportowej i niższej wydajności technologicznej i logistycznej. Biorąc pod uwagę różne warunki geograficzne, ekonomiczne, regulacyjne i infrastrukturalne, zestaw regionalnych strategii dekarbonizacji transportu towarowego będzie bardziej odpowiedni niż strategia globalna.

 

Najważniejsze wnioski płynące z raportu OECD

 

Branżę transportową otacza aura sporej niepewności co do jej przyszłego kształtu i charakterystyki, szczególnie w perspektywie długoterminowej, dlatego systemy i rozwiązania transportowe muszą być planowane tak, by cechowała je wysoka zdolność adaptacji do zmieniających się warunków.

Sektor transportowy oraz rządy państw muszą kierować się innowacyjnością i ją wspierać. Tylko otwarcie się na nowe rozwiązania, ich testowanie i tworzenie ram prawnych wspierających innowacyjność pozwoli branży stawić czoła stojącym przed nią wyzwaniom. To samo tyczy się taktyk zmierzających do ograniczenia emisji CO2 w transporcie. Muszą być one bardziej ambitne, prowadzące do faktycznych rezultatów przy jednoczesnym zaspakajaniu rosnącego zapotrzebowania na transport.

 

Na podst. ITF Transport Outlook 2019, OECD