Niedawne zwycięstwo tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana w referendum konstytucyjnym zaowocowało w zeszłym tygodniu pozytywnymi reakcjami ze strony inwestorów. Rynki odetchnęły z ulgą, kurs liry wzmocnił się o 0,5% względem dolara amerykańskiego, a tureckie akcje zanotowały wzrost.

Reakcje rynków oraz inwestorów pokryły się z prognozami specjalistów, którzy już w piątek przed referendum zapowiadali, że gospodarka turecka doświadczy gwałtownego, lecz krótkotrwałego ożywienia. Zwycięstwo Erdogana traktowane jest jako zapowiedź stabilizacji politycznej. Zakłada się również, że partia rządząca po głosowaniu będzie zainteresowana skupieniem swojej uwagi na aspektach ekonomicznych i gospodarczych Turcji. Erdogan zwyciężył, zapewniając sobie tym samym nowe uprawnienia, lecz teraz stoi przed nim nowe wyzwanie – przekonanie inwestorów, że Turcja jest krajem stabilnym politycznie i gospodarczo.

Jak przewidują eksperci, aby wykorzystać w pełni swoje nowo nabyte przywileje, Erdogan będzie musiał zwyciężyć w wyborach generalnych zaplanowanych na rok 2019, co oznacza wysokie prawdopodobieństwo przedłużenia stanu wyjątkowego w Turcji, a co za tym idzie – obniżenia perspektywy reform. Inwestorzy w najbliższym czasie będą z pewnością śledzić uważnie działania władz tureckich, szczególnie w takich obszarach jak: wybory generalne, stosunki Turcji z Unią Europejską oraz relacje turecko-rosyjskie.

Turcja jest obecnie wyraźnie podzielona, w związku z czym niepewność polityczna będzie trwać nadal. Zdaniem komentatorów, Erdogan musi wygrać w 2019 roku, by dopełnić swojego zwycięstwa, w związku z czym przejście do systemu prezydenckiego nie odbędzie się natychmiast, będzie to raczej proces stopniowy, który dopełni się po kolejnych wyborach. W ciągu ostatnich 15 lat Erdoganowi przypisywano wiele zasług w związku z boomem ekonomicznym, lecz w ostatnim czasie jego reputacja została nieco nadszarpnięta. Jak wynika z danych Banku Światowego, w czasie, kiedy Erdogan pełnił funkcję premiera Turcji (lata 2003 – 2014), przeciętny roczny dochód w Turcji wzrósł z 3,800 dolarów do blisko 10,000 dolarów. Oznacza to, że procent ludności Turcji żyjącej w skrajnym ubóstwie spadł z 23% do mniej niż 2%. Z drugiej strony przewiduje się, że tempo wzrostu gospodarczego Turcji w 2017 spadnie o połowę w porównaniu z 6% wzrostem notowanym w latach 2002 – 2007. Spadła także wartość inwestycji zagranicznych – z 22 mld dolarów w 2007 roku do 17 mld dolarów w 2015 roku. Turecka lira w przeciągu ostatnich 12 miesięcy straciła 22% swojej wartości w stosunku do dolara amerykańskiego.

W 2005 roku Turcja rozpoczęła negocjacje w sprawie przyłączenia do struktur UE, jednak jest to proces, który postępuje bardzo wolno. Niedzielne referendum może jeszcze pogorszyć tę sytuację. Misja obserwatorów z ramienia OBWE i RE wydała jasne stanowisko w sprawie niedzielnego referendum i ogłosiła, że nie spełniało ono standardów międzynarodowych. Niemiecka kanclerz Angela Merkel przypomniała Erdoganowi, że Turcja, jako kandydat na członka UE, musi stać na straży demokracji i podstawowych praw obywatelskich. Z kolei francuski prezydent Francois Hollande zwrócił uwagę na fakt, że jakiekolwiek referendum w sprawie przywrócenia kary śmierci (które zapowiada Erdogan) oznaczać będzie porzucenie przez Turcję wartości europejskich oraz zobowiązań, które wynikają z ich przestrzegania. Jeżeli Erdogan zdecyduje się na taki krok, może on skutkować zawieszeniem bądź zerwaniem rozmów akcesyjnych. Pod znakiem zapytania stoją także planowane rozmowy na temat poszerzenia zapisów Unii Celnej pomiędzy Turcją a UE. Rozpoczęcie negocjacji w tej sprawie planowano na lipiec 2017 roku, ale już teraz wiadomo, że wystąpią opóźnienia. Krajom Unii Europejskiej z pewnością będzie zależało na utrzymaniu ugody w sprawie uchodźców, na podstawie której Unia płaci Turcji około 3 mld euro, by wspomóc ten kraj w radzeniu sobie z napływem ludności z Syrii i innych krajów.

Relacje turecko-rosyjskie w ostatnich latach notowały swoje wzloty i upadki. Choć oba kraje często nie zgadzają się w kwestiach politycznych, to wzajemne stosunki ekonomiczne i handlowe stanowią dla obu stron bardzo ważny element krajowej gospodarki. Rosja znajduje się w czołówce najważniejszych partnerów handlowych Turcji, a w ostatnich miesiącach wzajemne stosunki obu krajów uległy wyraźnemu ociepleniu. W zeszłym roku Rosja zniosła embargo na niektóre tureckie produkty żywnościowe, obie strony podpisały także umowę w sprawie TurkStream, która pozwoli Rosji na wzmocnienie swojej pozycji na europejskim rynku gazu. W marcu tego roku Putin i Erdogan podpisali w Moskwie memorandum ustanawiające Rosyjsko-Turecki Fundusz Inwestycyjny, w który zarówno Rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich (RDIF), jak i niedawno powstały Turecki Fundusz Majątkowy (TWF) mają zainwestować po 500 mln dolarów. Pieniądze te mają zostać spożytkowane na atrakcyjne projekty inwestycyjne, które zacieśnią dwustronne więzi ekonomiczne Turcji i Rosji. W zeszły poniedziałek Kreml przedstawił swoje stanowisko w sprawie referendum konstytucyjnego w Turcji, stwierdzając, że każdy powinien uszanować wolę wyrażoną przez ludność turecką.

Turecki świat biznesu liczy na to, że po referendum sprawą priorytetową dla obozu rządzącego staną się kwestie gospodarcze. W swoim niedawnym oświadczeniu Stowarzyszenie Tureckiego Przemysłu i Biznesu (TUSIAD), wezwało do narodowej solidarności w celu wzmocnienia pozycji Turcji i przeprowadzenia kluczowych reform. W oświadczeniu podkreślono także wagę i konieczność wzmacniania instytucji demokratycznych, struktury ekonomicznej kraju oraz jego więzów z Unią Europejską.